زەکەریا یاپجیئۆغلو سەرۆکی گشتی هودا پار سەبارەت بە بڕیاری کۆمسیۆنی پەرلەمان بۆ دیدار لەگەڵ عبدالله ئۆجالان وتی، "تا ئەو کاتەی توندوتیژی و تیرۆر بە تەواوی لە بەرنامەی کاردا نەهێڵرێتەوە، چارەسەرێک بە تەواوی بەدی نایەت."

زەکەریا یاپجیئۆغلو سەرۆکی گشتی هودا پار سەبارەت بە بڕیاری کۆمسیۆنی هاودەنگی نیشتیمانی و برایەتی و دیموکراسیی پەرلەمانی تورکیا بۆ چوونەوە بە دوورگەی ئیمرالی و دیدار لەگەڵ عبدالله ئۆجالان لێدوانی بۆ ئاژانسی هەواڵەکانی ئیلکە دایەوە.

یاپجیئۆغلو ئاماژەی بەوە کرد کە لە دانیشتنی کراوە باسیان لە ناڕەزایەتیی خۆیان کرد کردووە و لە ئەنجامی دەنگدانەوەدا ٣٢ دەنگی بەڵێ، ٣ دەنگی نەخێر و ٢ دەنگی بێلایەن درا کە یەکێک لەو کەسانەی دەنگی نەخێری داوە بەخۆی بووە.

یاپجیئۆغلو وتی، "ئەمڕۆ کۆمسیۆن ١٨ەمین کۆبوونەوەی خۆی ئەنجام دا. بڕگەی بەرنامەی کار ئەمڕۆ ئەوە بوو کە ئایا کۆمسیۆن شاندێک بۆ گوێگرتن لە عبدالله ئۆجالان پێکدەهێنێت و ئایا ئەم شاندە گەشت دەکات بۆ ئیمرالی. کۆبوونەوەکە لە دوو دانیشتن پێکهاتبوو. یەکێک لە دانیشتنەکان کراوە بوو. لەوێ لایەنە سیاسییەکان بۆچوونی خۆیان لەسەر ئەو بابەتە دەربڕی و لە خولەکەدا خراونەتە ناوەوە. ئەم خولەکانە دەخرێنە بەردەست و ڕەنگە پێشتریش بەردەست بن. بەڵام دواتر بڕیار درا کە ماوەی کۆبوونەوەکە دابخرێت. بێگومان لە وردەکارییەکانی کۆبوونەوە داخراوەکەدا قووڵ نابمەوە. بەڵام لە بەشی کراوەی کۆبوونەوەکەدا هەمان ئەو بۆچوونانەمان خستەڕوو کە لە کۆبوونەوەکانی پێشوودا دەربڕیبوومان و هەمان ئەو بۆچوونانە لەلایەن لایەنەکانی دیکەشەوە دەنگی دایەوە. بۆ نموونە گروپی ڕێگای نوێ هەمان شتیان وت؛ هەروەها دەسەپە هەمان قسەی کرد. لە بەشی کراوەی کۆبوونەوەکەدا لایەنەکان بۆچوونی خۆیان خستەڕوو. ئاک پارتی هەڵوێستی دەرنەبڕی. هەروەها نوێنەرانی ئاک پارتی لە دانیشتنی داخراودا قسەیان کرد."

"بڕیارەکە بە دەنگی زۆرینە دراوە و کۆمسیۆن دەچێتە ئیمرالی و گوێی لێدەگرێت"

یاپجیئۆغلو ئاماژەی بەوە کرد کە دەنگی نەخێری بە چوونەوە بۆ ئیمرالی داوە و وتی، "لە کۆتاییدا بە ٣٢ دەنگی بەڵێ، ٣ دەنگی نەخێر و ٢ دەنگی بێ لایەن، بڕیار درا شاندێک بنێردرێت بۆ ئیمرالی. من یەکێک لەو دەنگانەم دژی. دەنگە بێ لایەنەکان لەلایەن گروپی ڕێگای نوێوە دراون. بەڵام پێشنیارێکی دیکەمان هەبوو: ئەگەر بە ڕەهایی دەبێت گوێی لێبگیرێت، ئەوا پێویستە هەموو لیژنەکە لە ڕێگەی سیستەمی ڤیدیۆییەوە بیبیستن. بە واتایەکی تر پێشنیارمان کرد کە نوێنەرانی پێنج لایەنی ناو گروپەکە نەچنە ئەوێ و تەنیا گوێیان لێ بگرن؛ ئەندامانی تری لیژنەکەش گوێ بگرن و دەرفەتی پرسیارکردنیان هەبێت. هەروەها دەنگی لەسەر ئەم پێشنیازە درا. بەداخەوە دەنگەکە بە ٥-٦ بوو، تەنانەت پرسیاری لەو کەسانە نەکرد کە وەرنەگیرابوون. کاتێک تەنها شەش کەس ڕازی بوون، سەرۆکی لیژنەکە ڕەتکردنەوەی ئەو پێشنیازەی ڕاگەیاند. لە کۆتاییدا بڕیارەکە بە دەنگی زۆرینە دراوە و کۆمسیۆن دەچێتە ئیمرالی و گوێی لێدەگرێت. دوای گوێگرتن، دەبینین لەوێ باسی چی کراوە و چی رووی داوە و چی کۆتایی هاتووە."

"ئاواتی ئێمە ئەوەیە کە بە شێوەیەکی ئەرێنی کۆتایی پێبێت و توندوتیژی و تیرۆر بە تەواوی لە کارنامەی وڵات دوور بخرێتەوە"

یاپجیئۆغلو لە بەردەوامی لەبارەی پرسیاری پرۆسەکە هێواش بەڕێوەدەچێت وتی، "

هەڵسەنگاندن هەیە کە پرۆسەکە بە هێواشی بەرەوپێش دەچێت. من ڕێز لەوە دەگرم، بەڵام دواجار توندوتیژی هەبووە کە ٤٠، ٤١ ساڵە بەردەوام بووە. لە ڕاستیدا ئەمە تەنیا بۆ ئەو توندوتیژیانە بگوترێ کە ئاراستەی دەوڵەت دەکرێت. ئەگەر بڕیارە باس لە توندوتیژی بە گشتی بکەین، پێویستە چارەسەری توندوتیژییەک بکەین کە نزیکەی ٥٠ ساڵە هەیە، مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ١٩٧٨. ئاسان نییە هۆکارە بنەڕەتییەکانی دەستنیشان بکەین و چارەسەری بکەین، وەک ئەوەی بە چەقۆ ببڕدرێت. بە واتایەکی تر پێویستە چاوەڕێی ئەوە بکەین کە لە ماوەی دوو بۆ سێ مانگدا ئەم بابەتە کۆتایی پێبێت. پرۆسەکە بەرەو پێشەوەیە. هیوای ئێمە بۆ دەرئەنجامێکی ئەرێنی، و توندوتیژی و تیرۆر بە تەواوی لە کارنامەی وڵات دوور بخرێتەوە؛ جارێکی تر کەس ئازار ناچێژێت و نامرێت، کەسیش پرسە ناکات. ئێمە هەموو هەوڵێکمان خستووەتەگەڕ کە لە توانای خۆماندا بێت بۆ بەدیهێنانی ئەمە و بەردەوامیش دەبین.

تا ئێستا هیچ ڕێسایەکی یاسایی کۆنکرێتی نەخراوەتە کارنامەی کۆمسیۆن. بەڵام دوای سەرهەڵدانی ئاگری و ڕاپەڕینی شێخ سەعید لە ساڵی ١٩٢٨، سەرنج و پێشنیار هەبوون کە یاسایەک کە لە هەندێک شاردا دەرچووە سەبارەت بەو کەسانەی کە بەشدارییان لەو رووداوانەدا کردووە، دەتوانرێت وەک نمونەیەک بەکاربهێنرێت. بە بۆچوونی ئێمە ئەو یاسایەی ١٠٠ ساڵ لەمەوبەر لە ساڵی ١٩٢٨ دەرچووە، ناتوانرێت بۆ دۆخی ئێستا جێبەجێ بکرێت. بێگومان جیاوازییەکی بەرچاو هەیە. وەک کۆمیسیۆنی یاسایی، ئەو لیژنەیەی کە من بە شێوەیەکی شەخسیی سەر بەو لیژنەیەم، ئێمە پێشنیارێکی یاسایی کۆنکرێتی ئامادە دەکەین. هەروەها پێشنیارێکی یاسایی کۆنکرێتیمان ئامادە کردووە. کاتێک ئەم پێشنیازانە لە کۆمسیۆن باس کران، ئێمە پێشنیاری خۆمان دەخەینەڕوو. تەنانەت ئەم پێشنیازەمان لەگەڵ سەرۆک کۆماردا هاوبەش کردووە. ئێمە پێشنیارەکانمان لەگەڵ لایەنەکانی تردا بەشی دەکەین بۆ ئەوەی هاوکارەکانیان کاریان لەسەر بکەن. بەڵام ئەوەندەی من ئاگادار بم، هێشتا هیچ پێشنیارێکی یاسایی کۆنکرێتی لە نێوان لایەنەکانی دیکەدا ئاڵوگۆڕ نەکراوە."

"ئەوەی ئەو شاندەی کە چوو بۆ ئیمرالی لەوێ بینی و بیستبووی... چاوەڕێی ئەوە دەکەین ئەمانە لەگەڵ کۆمیسیۆن هاوبەش بکرێن"

یاپجیئۆغلو لە بەردەوامی وتی، "کۆبوونەوەکە بەسەر دوو بەشدا دابەشکرابوو: یەکێکیان دانیشتنێکی داخراو بوو. تۆماڕەنووسراوەکانی ئەم دانیشتنە داخراوە بۆ ماوەی ١٠ ساڵ بڵاو ناکرێتەوە. هەروەها داوا لە ئامادەبووان دەکرێت خۆیان لە باسکردنی ئەو وردەکاریانە بپارێزن کە لەوێ باس دەکرێن. بۆیە من قووڵم نەکردۆتە ناویانەوە و نایشم. سەبارەت بە دانیشتنی کراوە، گفتوگۆکان وەک باسم کرد. وا دیارە بڕیارەکەی ئەمڕۆ دەبێتە هۆی دانیشتنی کۆتایی لە ئیمرالی. وە چاوەڕێی ئەوە دەکەین لیژنەکە باسی ئەو شتانە بکات کە ئەو شاندەی چوو بۆ ئیمرالی لەوێ بینیویانە و بیستوویانە. دواتر لیژنەکە ڕاپۆرتی خۆی ئامادە دەکات و پێشکەشی ئەنجومەنی گشتی دەکات. کارکردن دەست پێدەکات بۆ دیاریکردنی لانیکەم چوارچێوەیەک بۆ چارەسەرکردنی ئەم پرسە و چوارچێوەی یاسایی کە پێویستە بۆ چارەسەرکردنی. ڕەنگە هەر لایەنێک سەرەتا ڕاپۆرتی خۆی ئامادە بکات؛ پاشان ئەو ڕاپۆرتانە بە جۆرێک لە جۆرەکان یەکدەخرێن، لەوانەیە دەستکاری بکرێن. ئەگەر نا، ڕاپۆرتێک دروست دەکرێت، کە سەرنجەکانی لایەنی زۆرینەی تێدایە و ئەوانەی لەگەڵ ڕاپۆرتەکەدا ناکۆکن، ڕای ناکۆکی خۆیان پێشکەش دەکەن. ئەمەش لە ڕاپۆرتەکەدا تۆمار دەکرێت، ئێمەش دەینێرین بۆ ئەنجومەنی گشتی. بە شێوەیەکی سروشتی، دەرکردنی ڕێسا یاساییەکان لە ئەستۆی ئەنجومەنی گشتیدا دەبێت. پێشنیارەکان لە لیژنە پەیوەندیدارەکاندا گفتوگۆیان لەسەر دەکرێت، ئەگەر ڕێککەوتن بکرێت و زۆرینەی پێویست بەدەست بهێنرێت، ئەوا دەبنە یاسا. بڵێین، با ئەوەی خێرە بێت."

"إن شاء الله تیرۆر و توندوتیژی بە تەواوی لە کارنامەی وڵات دوور بخرێتەوە"

یاپجیئۆغلو لە کۆتاییدا وتی، "إن شاء الله تیرۆر و توندوتیژی بە تەواوی لە کارنامەی وڵات دوور بخرێتەوە. بەڵام ئەمە بە تەنها بەس نییە. ئەگەر ئەم دەرئەنجامە نەرێنیانە نەهێڵن و ڕەگ و ڕیشەی هۆکارەکانیان نەخەنە ڕوو، یان قوڵ نەبن لەو هۆکارانەی کە ئەم ڕەوشەیان دروست کردووە، ئەگەر بچوکی بکەنەوە بۆ کێشەیەکی توندوتیژی و نەتوانن هەنگاو بنێن بۆ چارەسەرکردنی پرسی کورد، ئەوا دەرئەنجامی خوازراو لە داهاتوودا بە تەواوی بەدی نایەت. إن شاء اللە، ئێمە بەشداریی پێویست بۆ چارەسەرکردنی کێشەی توندوتیژی دابین دەکەین، داواش دەکەین کە کارەکانی دامەزراندنەوەی یاسای برایەتی، یان ئەوەی هەندێک بە بەهێزکردنەوەی بەرەی ناوخۆ، هەندێکی تر بە ئاشتی و دیموکراتیزەکردن ناوی دەبەن و ئەوەی ئێمە وەک دووبارە دامەزراندنەوەی یاسای برایەتی چەمکسازی دەکەین، بە خۆبەخشی و ئیرادە و خێراییەکی زۆرەوە ئەنجام بدرێت. وەک وتم ئێمە ان شاء اللە هەموو بەشدارییەک پێشکەش دەکەین."(İLKHA)