برنجی قەرەژداغ کە یەکێکە لە بەناوبانگترین برنجەکانی باکوور و بە تایبەت هەرێمی قەرەژداغ لە دیاربەکر دەستیپێکرد.

برنجی بەناوبانگی قەرەژداغ کە لە زەوییە بەردینەکاندا دەچێنرێت و ئاوی ساردی ناوچەی قەرەژداغی دیاربەکر بەکاردەهێنن، لەلایەن جووتیارانەوە دروێنە دەکرێن کە لە بەیانی زووەوە تا خۆرئاوابوون بە پەرۆشەوە کاردەکەن.

لەبەر ئەوەی ناوچەکە بەردینەیە و ئامێرەکانی دروێنەکاری ناتوانن بچنە ناوچەکە جووتیارا بە داسەکان دروێنەی برنجەکانیان دەکەن.

جووتیاران ئاماژەیان بەوە کردووە، برنجی قەرەژداغ کە بە بەکارهێنانی ئاوی ساردی چاڵەکان دەچێنرێت، بە تەواوی بە شێوەیەکی سروشتی و بەبێ پێو بەرهەم دێت. ئاماژەیان بەوەشکردووە، بەرهەمی ئەمساڵ بە بەراورد بە ساڵی ڕابردوو زیاتر بووە بەهۆی زۆری ئاوەوە.

جووتیار رەمەزان ئاسار باسی لەوە کرد کە لە بەیانی زووە دەست بە کار دەکەن و وتی، "بەیانی کاتژمێر ٠٧:٠٠ دەست بەکار کار دەکەین و تا خۆڕئاوا لێرە دەبین. کارێکی زۆر زەحمەتە. بەهۆی بەردەکانی گەورە ئامێرەکانی دروێنەکار ناتوانن بێنە ناو زەوییەکان. شایەنی ئەم هەموو هەوڵەیە کاتێک برنجەکەمان دروێنە دەکەین. برنجەکە بە داس دروێنە دەکەین و فڕێی دەدەینە ناو دروێنەکەرەکانی کۆمباین. برنجەکە، کە لە پەڕۆ جیاکراوەتەوە، دەنێرین بۆ کارگە. ئەمساڵ، بەرهەمدارترە لە ساڵی ڕابردوو. ئاوی برنجەکەمان لە ئاوی بیرەوەیە. ئێستا نرخی هەر ٢٥ کیلۆم ٢٨٠٠ لیرەی تورکیە (نزیکەی ٦٧ دۆلار)."

جووتیارێکی دیکە بەناوی عەلائەدین ئاسار باس لە جیاوازی برنجی قەرەژداغ لەگەڵ برنجەکانی دیکە کرد و وتی، "ئەمە ئەو برنجەیە کە چاندمان، برنجی قەرەژداغ. بە ئاوی ساردی چاڵ ئاودێریمان کرد. ئەمە برنجی ئەسڵی قەرەژداغە. لە بەردەکاندا گەشە دەکات. خەڵک تۆوی برنجی قەرەژداغ فڕێ دەدەنە ناو زەوییە چێنراوەکانەوە و دەڵێن "ئەمە برنجی قەرەژداغە"، بەڵام ئەمە ئەسڵی ڕاستەقینەیە. هەم بێ پێو و هەم سروشتییە. لە مانگی نیسانەوە دەست دەکەین بە چاندنی برنجەکە و لە مانگی تشرینی یەکەمدا دروێنەی دەکەین. کارێکی زۆر ماندووکەرە. ئێمە هەمووی بە داس دروێنە دەکەین. چەند ڕۆژێک چاوەڕێ دەکەین پێش ئەوەی بینێرین بۆ کارگە. بەرهەمی ئەمساڵ زیاتر و باشتر بوو لە ساڵی ڕابردوو. ئەو برنجەی چاندمان ئاوی زۆری وەرگرت."

جووتیار ئەحمەد ئاسار تەمەن ٨٠ ساڵە وتی، "تەمەنم ٨٠ ساڵە، ٥٠ ساڵە ئەم کارە دەکەم. ئەم برنجە قەرەژداغە بەتامە و لە هەموو برنجی تر باشترە. باوکم و باپیرم چاندنیان دەکرد، بەڵام دوای ڕۆشتنیان بەردەوامین. تا ئێوارە کار دەکەین. شەوانە لە ماڵەوە پشوو دەدەین و بەیانی دێینەوە. سەرەڕای تەمەنم، هێشتا ئەم کارە دەکەم، چونکە ساڵانێکە ئەو کارە دەکەم، بۆیە زۆر قورس نییە. چێژم لێ وەردەگرم. کاتێک من گەنجتر بووم کەس نەیدەتوانی ئەو کارە بکات کە من دەمکرد. برنجی قەرەژداغ لە شاخەکان، لە نێو بەردەکاندا دەڕوێت و زۆر خۆشە."

جووتیار شاکر یاغز وتی، "ئەم کێڵگەی برنجەم چاندووە کە دەیبینن. ڕۆژانێکم بە دروستکردنی کەناڵی ئاودێری بەسەر برد. دوای ماندووبوونێکی زۆر، ئێستا خەریکی دروێنەین. هەندێک ڕۆژ کە دەگەم بە کێڵگەکە هێشتا خۆر هەڵنەهاتووە. بەشێک لە ئاژەڵە گوندنشینەکان بەلاڕێدا دەچوون و سەرگەردان بوون بۆ ناو کێڵگەکان. ئەم برنجە قەرەژداغە لە باوباپیرانمانەوە گوازراوەتەوە. برنجی قەرەژداغ لە مێژووەوە بەناوبانگە. ئەم برنجە تامی هیچی تر نییە. بەرهەمەکەی ئەمساڵ نایاب بوو. ساڵانە ٢٥-٣٠ کیسە برنج بەکاردەهێنین."(İLKHA)