Türk-iş dört kişilik bir ailenin aylık gıda harcaması tutarı olarak isimlendirilen açlık sınırının 6 bin 391 liraya, yoksulluk sınırının da 20 bin 818 liraya yükseldiğini açıkladı.

Türk-İş, açlık ve yoksulluk sınırı araştırmasının 2022 haziran ayına ilişkin sonuçlarını yayımladı.

Türk-İş'in yayımladığı rapora göre gıda enflasyonu yüzde 117'yi aştı.

Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 6.391,17 TL’ye, Gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı (yoksulluk sınırı) 20.818,14 TL’ye, Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 8.313,12 TL’ye yükseldi.

TÜRK-İŞ hesaplamasında temel alınan ve doğrudan piyasadan derlenen fiyatlara göre, gıda ürünlerinde Haziran 2022 itibariyle gözlemlenen değişim harcama gruplarına göre şu şekilde oldu:

Süt, yoğurt, peynir grubunda; Resmi verilere göre içme sütü üretimi ve toplanan inek sütü miktarı azalıyor. Girdi ve tedarik maliyetlerinin de artmasıyla haziran ayında da hem süt hem yoğurt hem de peynir fiyatları artış gösterdi. Sütte 1 aylık zam %13 olarak tespit edildi. Alım gücü eriyen tüketiciler için çıkarılan 900 ve 800 gramlık paketlerin ardından 750 gramlık beyaz peynirler de raflarda görüldü.

Et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller, yağlı tohum ürünlerinin bulunduğu grupta; Kuzu, tavuk ve yumurta fiyatlarında düşüş gözlendi. Dana, balıketi yeşil ve kırmızı mercimek fiyatları arttı. Bir ayda nohut %18, kuru fasulye ile yağlı tohumlar (kuruyemişler) %13 zamlandı. Ayrıca yumurta fiyatlarının çok gerilemesi nedeniyle zarar eden bazı yumurtacıların yumurta tavuklarını kestikleri ve kümeslerini kapattıkları uzmanlarca ifade edildi.

Ekmek ve tahıllar grubunda; Makarna, pirinç, bulgur ile un ve irmik fiyatlarının tamamı yükseldi. Bu grupta en yüksek zam %14 ile pirinçte oldu. Pirinç mayısta da %12 zamlanmıştı. Türkiye’nin üretimdeki düşüşe bağlı olarak kendi ihtiyacı için iç piyasada tüketmek üzere en az 2-3 milyon ton buğday ithalatı yapacak olması un, ekmek, makarna, bulgur unlu mamuller ve buğdayın kullanıldığı tüm ürünlere mutlaka zam olarak yansıyacağının işareti. Ayrıca alım gücü düşen vatandaşlar simidi de kredi kartıyla almak durumunda kaldıklarından simitçi büfelerinde pos cihazları görülmeye başlandı.

Taze sebze-meyve grubunda; Semt pazarlarında maydanoz, kıvırcık gibi salata yeşillikleri ve pazı, ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerin fiyatları geriledi. Çok tüketilen patates ise hâlâ 10 TL’nin üzerinde satılmaya devam ediyor. Taneli sebzelerden barbunya, fasulye, yaz sebzelerinden domates, kabak, patlıcan, biber fiyatları geriledi. Bezelye ve kuru soğan sabit kaldı. Limon zamlandı. TÜİK’e göre kavun-karpuz üretici enflasyonu yıllık %230 olarak gerçekleşti. Özellikle karpuzun haziran ayı sonunda bile tanesi ortalama 35 TL’ye satılmasıyla hem semt pazarlarında hem marketlerde dilimle karpuz satışı yaygın hale geldi. Kiraz, kayısı, dut, şeftali, erik gibi yaz meyvelerinin fiyatları görece erişilebilir seviyeye yaklaştı. Fakat bahar aylarındaki don olayları ve yüksek maliyetler sebebiyle geçmiş yazlarda olduğu gibi büyük fiyat gerilemesi olmayacağı öngörülmekte. Ortalama sebze kg fiyatı 11,7 TL, ortalama meyve kg fiyatı 16,68 oldu. 18’i sebze ve 9’u meyve olmak üzere toplam 27 üründeki fiyat değişimi hesaplamada dikkate alındı. Ortalama meyve-sebze kg fiyatı 13,36 TL olarak tespit edildi.

Temel yağ ürünlerinin bulunduğu grupta; Ayçiçek yağı, zeytinyağı, tereyağı ve margarin ürünlerinin hepsi zamlandı. Margarin 1 ayda %11 zamlandı. Bazı marketlerde sıvı yağlara alım sınırı ve ürünlere hırsızlığa karşı alarm takılması uygulamaları devam ederken tanesi 50 TL’yi bulan 200 gramlık tereyağı paketlerine de alarm takılmaya başlandı.

Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden; 2001’den bu yana sırasıyla; pancar üretimine gelen kota, şeker fabrikalarının özelleştirilmesi ve çiftçiye destek yerine örneğin bu aydan başlayıp Ekim 2022’ye kadar sürecek sıfır gümrükle 400 bin ton şeker ithali izni gibi düzenlemeler, şeker fiyatlarının yıllar içinde artmasının en temel sebeplerini oluşturdu. Türk Şeker’in 27 Haziran itibariyle bazı zincir marketlere sattığı şekere %67 oranında yaptığı zam önümüzdeki haftadan itibaren raflara yansıyacak. Bu yüksek zam açıklanmadan önce bile şeker raflarındaki son bir aydaki artış %14 olmuş durumda. Mayıs ayında yüksek oranlarda zamlanan çay ve ıhlamur fiyatları bu ay değişmedi. Pekmez fiyatı da sabit kaldı. Siyah ve yeşil zeytin, salça, reçel, bal fiyatları yükseldi. Baharatlar ortalama %16, tuz %18 zamlandı.

Ücretli, maaşlı, yevmiyeli çalışanlar ile esnaf, emekli ve öğrencilerin içinde yaşadığı fiili hayat pahalılığı, enflasyon bugün sıfırlansa bile gelirleri artmadığı sürece aynı kalacaktır. Üstelik fiyatlar hızla tırmanmaya devam ediyor.

Hanelerde kullanılan doğalgaza bu ay yapılan yüzde 30’luk zamla birlikte yılbaşından bu yana toplam yüzde 75,5’lik zam yapılmış oldu. Elektrik üretiminde ve sanayide kullanılan doğalgaza da yapılan zamların yanında, sürekli artan benzin ve motorin fiyatları da üretici ve tüketici fiyatlarını arttıran en başat sürükleyici etkenlerdendir. Bu sebeple, önümüzdeki aylarda yüksek enflasyon ile yaşam mücadelesi verilmesi kaçınılmaz görülüyor. Haziran 2022 Tüketici Güven Endeksi’nin tarihinin en düşük seviyesinde olması fiyatlama davranışları bozulan tüketicilerin de bu öngörüye sahip olduğunu işaret ediyor.

Resmi verilerle Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi’nin yıllık yüzde 155 (geçen yılın aynı ayında yüzde 20 idi) olması ve Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’nin yüzde 113’e çıkması milli ekonominin temeli olan tarımda, çiftçilerin girdi maliyetlerine yetişememesinin yanında maliyetlerini hesaplamakta bile zorlanmalarına neden olmaktadır. Üretici endişe ve fedakârlığa, tüketici yüksek fiyatlardan almaya mecbur kalmıştır. (İLKHA)