مەسعود بارزانی سەرۆکی گشتی پارتی دیموکراتی کوردستان لە پارێزگای شرنەخ بەشداریی لە چوارەمین سیمپۆزیەمی مەلای جزیری کرد.

لە سەردانێکیدا مەسعود بارزانی گەیشتە پارێزگای شرنەخ و لەلایەن مونیر کارالئۆغلو جێگری وەزیری ناوخۆی تورکیا و بیرۆل ئەکیجی پارێزگاری شرنەخ و محەمەد یارکا بەرپرسی شارەوانییەکانی شرنەخ پێشوازی لێکرا.

مەسعود بارزانی لەوێدا بەشداری چوارەمین سیمپۆزیەمی مەلای جزیری لە پارێزگای شرنەخ بوو، کە بە  ئامادەبوونی ژمارەیەکی زۆری زانا و توێژەر و ئاکادیمی و بەرپرسی سیاسی و ئیداری بەڕێوەچوو و وتارێکی پێشکەش بە ئامادەبووان کرد.

بارزانی لە سەرەتای وتارەکەی سوپاسگوزاری خۆی پێشکەش کرد و وتی، "زۆر زۆر سوپاس بۆ ئەم پێشوازییە گەرمە، رۆژێکی زۆر خۆشە لە ژیانی مندا کە ئەمڕۆ لە جەزیرە بەشدار بووین لە کۆنگرەی چوارەم دەربارەی مەلای جەزیری کە بۆ ئێمە قوتبێکی مەزنە. سوپاسی جەنابی وەزیری ناوخۆ، والیی شرنەخ، هەموو دامودەزگاکانی دەوڵەت لە ویلایەتی شرنەخ، سوپاس بۆ پەرلەمانتارانی بەڕێز، سوپاس بۆ جەماوەری ئەم دەڤەرە بۆ ئەو پێشوازییە گەرمە، سوپاسی ئێوە هەموان دەکەم."

"مەلای جزیری ئەستێرەیەکی گەشە"

بارزانی لە بەردەوامی وتی، "مەلای جزیری ئەستێرەیەکی گەشە و هیچ کاتێک ئاوا نابێت، سەرقافڵەی عاشقانی رێگەی حەقە، شیعرەکانی جزیری هیچ کاتێک کۆن نابن و هەموو جارێک مرۆڤ وەها تەخمین دەکات کە تازە گوێی لێ دەبێت. چەند بە قووڵی تۆ بچیتە نێو شیعرەکانی جزیری، هێندە زیاتر لە جزیری نزیک دەبیت و سەرسام دەبیت بە جزیری.

لە تەکیەی بارزان، لە حزووری مەولانا شێخ ئەحمەدی بارزانی بەردەوام شیعرەکانی جزیری دەخوێندرانەوە. بۆ ئێمە دەرکەوت کە چ نزیکایەتییەکی رۆحی لە نێوان ئەواندا هەیە، چونکە رێگەی حەق و حەقیقەت یەکە، هەروەکوو جزیری دەفەرموێت، 'د ئەسل دا کو حەمی ئاڤە چ ئاڤ و چ جەمەد."

"جزیری لە بواری تەسەوفدا لە مەقامێکی هەرە هەرە بڵنددا بووە"

هەروەها وتی، "بەپێی ئەو لێکۆڵەرانەی کە بۆ ئێمەیان دەرخستووە، دیارە جزیری لە ساڵی ١٥٧٠دا هاتووەتە سەر دونیا و لە ساڵی ١٦٤٠دا چووەتە بەر رەحمەتی خودا، واتە ٧٠ ساڵ ژیاوە، بەڵام ٧٠ ساڵی پڕ خێر و بەرەکەت، ٧٠ ساڵی پڕ مەعریفەت و زانین. لە شیعرەکانی جزیریدا دیارە کە زۆر شارەزا بووە و موسەڵەت بووە لەسەر زمانەکانی (کوردی، تورکی، عەرەبی و فارسی). دیارە زۆریش گەڕاوە بۆ عیلم و زانین، لە نێو ئەو جێگانەی کە بۆ ئێمە دەرکەوتووە سەردانی کردووە، ئامێدی بووە. لە حزووری ئەو هەموو زانا و پسپۆڕ و لێکۆڵەر و ئەکادیمیستان زەحمەتە بۆ من بچمە نێو وردەکاریی جزیری چونکە ئێوە باشتر دەزانن، بەڵام بەپێی بۆچوونی موتەوازیعی خۆم، دەمەوێ هەندێک بۆچوون دەربارەی مەلای جزیری بڵێم:

جزیری لە بواری تەسەوفدا لە مەقامێکی هەرە هەرە بڵنددا بووە، گەیشتبووە مەرتەبەی (فناء في الله)، لەسەر وەحدانیەتی خودا بە زمانێکی زەلال بۆ ئێمە دەریدەخات و دەفەرموێت، 'وەحدەتێ موتلەق مەلا، نوورە د قەلبان جەلازۆرا د ڤێ مەسئەلێ، ئەهلێ دلان شوبهە ما.'

عەزەمەتی مەلای جەزیری دەردەکەوێت لەم چەند بەیتانە دا:

سڕڕێ وەحدەت ژ ئەزەل گرتییە حەتتا ب ئەبەد

واحد و فەردە ب زاتێ خوە وی نینن چو عەدەد

یەکە دەریا تو بزان قەنج چ مەوج و چ حەباب

د ئەسل دا کو حەمی ئاڤە چ ئاڤ و چ جەمەد

مانای ئەمە زۆر مەزنە، تەنیا مەلای جەزیری دەتوانێت ئەم تەعبیرە بکات و باوەڕ ناکەم دووبارە ببێتەوە و کەس بتوانێت ئەم تەعبیرە بڵێت.

لە بواری فەلسەفیدا شۆڕەسواری مەیدانی فەلسەفی بووە، بە دوو ڕێز باشترین تەعبیر لە ژیانی مرۆڤ دەکات کە دبێژێت:

تو بنێ ماهێ نەو و دەستێ قەزایێ هەی هەی

نە ل زەرعێ فەلەکێ بەلکی ژ عومرێ مەیە داس

کێ دەتوانێت ئەم تەعبیرە بکات لە مەلای جزیری زیاتر؟

لە بواری واقیعیەت و واقیعبینیدا، دیسان لەم بەیتانەدا مەلا بۆ ئێمە دەردەکەوێت کە زۆر واقیعبین بووە و زۆر زانا بووە:

کەس ب دادا مە نەپرست گلەهـ و داد چ کت؟

تە نەبت دادڕەسەک بیهوودە فەریاد چ کت؟

هەر گل و سەنگ دبتن زێر ب تەدبیرێ حەکیم

قابلییەت کو نەبت حکمەتێ ئوستاد چ کت؟

کان ب گەوهەر چ بکت گەوهەر ئەگەر پاک نەبت

تو بەسیرەت تە نەبت سیرەتێ ئەجداد چ کت؟

دیسان ئەمە بۆ ئێمە دەریدەخات کە مەلا چەند زانا و چەند مەزن بووە. ئەوەندەی دەربارەی مەلای جەزیری بڵێین کەمە، بەڵام جێی دەستخۆشییە کە زانکۆی شرناخ ئەم کۆنگرەیە بووەتە نەریتێک ساڵانە دەست پێ دەکەن، ئەمە جێی دەستخۆشییە و ئێمە پیرۆزبایی لێ دەکەین، بەڵام مەلا بە خۆی وەسفی خۆی دەکات کە دەبێژیت:

ب دل ئاتەش ژ جەگەر بریانم

لەو پەریشان و پوڕ ئێشانم

عاشقێ نازک و مەحبووبانم

تو نەبین بێ سەر و بێ سامانم

گولێ باغێ ئرەمێ بوهتانم

شەبچراغێ شەبێ کوردستانم

لە جێی خۆیدایە کە گوتەکەی 'خانی'ی مەزن 'خانی رابە بینەڤە روحا مەلای جزیری، وێ حەی بکە عەلی حەریری.. کەیفەک وە بدە فەقیێ تەیران، حەتا ب ئەبەد بمیانێ حەیران.'

ئێمەش دەبێژینە شێخی مەزن، مەلای جزیری:

دەست هەڵناگرین ژ تەڵەب

گەر مە د ڕێ چیت سەر و تشت

پشت نادەین دوو هزار خەنجەر و تیر و رم و خشت

مە سەرێ دانیە ڕێ و ب خودێ بەستیە پشت

خودا کەرەمێکی مەزنی لەگەڵ ئێوە کردووە لەم دەڤەرە، جزیری لێرە رابووە، دیرۆک لێرە دروست بووەوە جارێکی دیکە، چونکە وەک خوای گەورە لە قورئانیشدا دەفەرموێت: (واستوت على الجودي) گەمیا نوح لێرە هاتە خوارەوە. ئەمە بۆ ئێوە و بۆ ئێمە هەموان جێی شانازییەکی مەزنە."

"ئێمەش بە هەموو قوەتی خۆمان پشتیوانی ئەم پرۆسەی ئاشتییەین"

بارزانی لە بەردەوامی وتی، "لە کۆتاییدا من دەمەوێ ئیشارەت بدەمە ئەو گۆڕانکارییە مەزنەی کە لە ناوچەکەدا رووی داوە، پرۆسەی ئاشتی. ئێمە زۆر کەیفخۆش بووین کە ئەم پرۆسەیە دەستی پێکرد، ئێمەش دەبینین ئەمجارە پرۆسە زۆر بە ڕێکوپێکی دەستی پێکرد، چونکە میللەت و پەرلەمان و هەموو حزب پشتیوانی دەوڵەتن، لێرەدا من بە پێویستی دەزانم سوپاسی جەنابی سەرۆک کۆمار بەڕێز ئەردۆغان، دەوڵەتی تورکیا، پەرلەمانی تورکیا و میللەتی تورکیا بکەم کە دەرگەی ئاشتییان کردەوە کە باشترین دەرگا و باشترین بژاردەیە."

بارزانی وتی، "لێرەدا من دەمەوێ بڵێم، ئێمەش بە هەموو قوەتی خۆمان پشتیوانی ئەم پرۆسەی ئاشتییەین و چ لە ئێمە بخوازرێ و لە دەستی ئێمە بێت، ئێمە ئامادەین، ئینشائەڵا پرۆسەکە دەگاتە ئەنجامێکی زۆر باش، خێر و خۆشی بێنێت بۆ ئێمە هەموان."(İLKHA)