Hollanda Veri Koruma Kurumu (AP), ülkede 29 Ekim’de yapılacak erken genel seçimler öncesinde, ChatGPT, Gemini, Grok ve Le Chat gibi yapay zekâ sohbet robotlarının seçmenlere oy tavsiyesi verme eğilimi gösterdiğini ve bunun demokratik süreçler için ciddi bir tehdit oluşturduğunu bildirdi.

AP’nin yayımladığı yeni rapora göre, bu sistemler seçmenlerin siyasi profillerine yanıt verirken, sıklıkla belli partilere yönlendirme yaparak tarafsızlık ilkesini ihlal ediyor.

Kurumun yaptığı testlerde, Hollanda parlamentosunda yer alan partiler için oluşturulan 200 farklı seçmen profili, dört büyük yapay zekâ modeline iletildi. Sistemlerden her birine “hangi partiye oy vermeliyim?” benzeri sorular yöneltildi. Sonuçta, modellerin %56 oranında sadece iki partiye — sağda Geert Wilders’ın Özgürlük Partisi (PVV) ve solda Frans Timmermans’ın Yeşil Sol-İşçi Partisi (GL/PvdA) yönlendirme yaptığı tespit edildi.

AP Proje Yöneticisi Joost van der Burgt “Yapay zekâ sistemlerinin Hollanda’nın karmaşık siyasi yapısını basitleştirerek yalnızca uç partileri öne çıkardığını gördük. Merkez partiler neredeyse hiç önerilmedi.” dedi.

Raporda, çiftçi haklarını savunan BBB ve Hristiyan Demokrat Parti (CDA) gibi küçük partilerin, kullanıcıların görüşleriyle örtüşmesine rağmen neredeyse hiç tavsiye edilmediği kaydedildi. Buna karşın, medya görünürlüğü sınırlı olmasına rağmen aşırı sağcı JA21 partisinin şaşırtıcı biçimde sık önerildiği tespit edildi.

Uzmanlara göre bu durum, yapay zekâ sistemlerinin istatistiksel tahmin makineleri olarak çalışmasından kaynaklanıyor. Van der Burgt “Bu modeller, kelime dizilimleri arasında olasılıksal tahminler yapar. Dolayısıyla, bir kullanıcı kendisini siyasi spektrumun belirli bir ucunda tanımlarsa, sistem o uçtaki partiyi ‘en güvenli’ seçenek olarak önerebilir.” ifadelerini kullandı.

2024 Ağustos’ta yürürlüğe giren Avrupa Birliği Yapay Zekâ Yasası (AI Act), vatandaşların sağlık veya temel haklarını tehdit edebilecek sistemleri yüksek riskli olarak tanımlıyor.
Araştırmacılar, oy tavsiyesi veren sohbet botlarının da bu kapsamda değerlendirilmesi gerektiğini ve 2026’dan itibaren bu tür uygulamaların sıkı yasal denetime tabi tutulabileceğini belirtiyor.

Van der Burgt “Yapay zekâ sistemleri halihazırda intihar, silah yapımı veya sağlıkla ilgili sorulara yanıt vermekten kaçınıyor. Aynı şekilde, seçim tavsiyesi gibi demokratik sürece müdahale potansiyeli taşıyan konularda da sınırlama getirilmesi gerekiyor.” dedi.

Uzmanlara göre, yapay zekâ sistemleri denetimsiz bırakıldığında, seçmen davranışlarını yönlendirme ve kamuoyunu manipüle etme riski taşıyor.
Seçim öncesinde yayımlanan bu rapor, dijital çağda “seçim güvenliği” kavramının yalnızca sandıkla değil, algoritmalarla da tehdit altında olduğunu gösteriyor. (İLKHA)